Sumin –miejscowość, wieś ulicówka, malowniczo położona na skraju jeziora Sumińskiego o powierzchni 98,91 ha. Wieś jest bardzo starą osadą pomorską, o czym świadczy odkryty w roku 1960 grób skrzynkowy z ostatnich wieków przed naszą erą. Dzisiaj miejscowość liczy 611 mieszkańców i jest pod tym względem 6-tą, co do wielkości w gminie Starogard Gd. Większość mieszkańców utrzymuje się z rolnictwa. Najstarsza dawna nazwa z 1270 r. to Somino. Charakterystycznym elementem rzeźby terenu są rynny lodowcowe wypełnione wodą jeziora. Najwyższe wzniesienie na terenie gminy Stargard Gdański wynosi 127,6 m n.p.m. znajduje się na terenie Sumina tj. w lesie, na północny-zachód od leśniczówki Wygoda. Układ urbanistyczny w większości pochodzi z okresu 1908 r., kiedy to pruska komisja kolonizacyjna dokonała podziału i zasiedlenia majątku ziemskiego Niemcami. Po odzyskaniu niepodległości po I wojnie światowej, generał, Haller nadał część gospodarstw rolnych swoim żołnierzom, których potomkowie między innymi gospodarują na nich do dzisiaj.

KALENDARIUM:

1270 r. - pierwsze wzmianki pisemne.

Dawne nazwy:

Somino 1270 r.

Zomyn 1373 r.

Szumino 1570 r.

Sumino 1648 r.

Sumin 1864 r.

Sumin 1920 r.

Nazwa utworzona od staropolskiej nazwy osobowej Som identycznej z dzisiejszą nazwą ryby sum.

1280 r. - Książe Mszczuj 11 nadaje Sumin Jakubowi Luthardowi, Gosthalka

1438 r. - wieś Sumin wzmiankowana jest jako dobra rycerskie

1648 r. - właścicielem wsi jest Andrzej Rembowski - herbu Jelita z pochodzenia Prus, a potem Katarzyna Dubska cherbu Przegonią z Korony

1740 r. - Tomasz Grąbczewski - chorąży pruski buduje we dworze kaplicę

1772 r. - niewola pruska (l rozbiór Polski)

1780 r. - właścicielem wsi jest podstoli Józef Grąbczewski, fundator ambony rokokowej oraz ołtarza Matki Boskiej z Dzieciątkiem w nawie bocznej Starogardzkiej fary. W nawie głównej fary znajduje się krypta familii Grąbczewskich, którzy byli panami Humina i Rokocina.

1807 r. - przemarsz wojsk Napoleona

1813 r. - zimą przemarsz - powrót głodnych, obszarpanych i chorych resztek wielkiej armii Napoleona spod Moskwy.

1846r.-udział 17 mieszkańców Sumina w nieudanym powstaniu organizowanym przez ks. Łobockiego i Floriana Cejnowę

1868 r.- właścicielami majątku jest rodzina Plehn

1865 r.- budowa dworu - obecnej szkoły

1873 r. - we wsi powstaje Obwodowy Urząd Stanu Cywilnego

1880r. - w Suminie została skonfiskowana przez władze pruskie poważna ilość polskich książek rozprowadzanych przez Towarzystwo Czytelni Ludowych

1908 r. - pruska komisja parcelacyjna rozparcelowała majątek i wybudowała budynki wiejskich zagród, (z których większość przetrwała do dzisiejszych czasów) oraz Niemcami majątek. Rodzina Plehn mieszka we dworze do 1920 r.

1920r. - gospodarstwa rolne w większości przechodzą w ręce Polaków między innymi żołnierzy "Błękitnej Armii" gen. Hallera, uczestników wojny bolszewickiej.

1921 r. - we dworze powstaje polska szkoła.

1924 r.- powstaje Towarzystwo „Filio Sumin” (filia parafii Starogardzkiej) stawiające sobie za cel budowę kościoła i utworzenie parafii Sumin, do filii należy wówczas wieś Sumin i obszar dworski Sucumina (700 dusz)

1926 r. - rozpoczęcie budowy kościoła w stylu neobarokowym wg projektu inż. Antoniego Okonka ze Slarogardu.

1939 r. - wkroczenie Niemców, wywożą i mordują ks. prób. Krzyżanowskiego.

1945 r. - zimą w szkole koczują uciekinierzy z Prus Wschodnich i wojska niemieckie, niszcząc zabytkowy wystrój budynku, wyposażenie i część zadrzewienia w parku wsi nie ulega zniszczeniom.

1979 r. - budowa szosy asfaltowej z Sucumina do Sumina.

1986 r. - wybudowanie wodociągu wiejskiego

1987 r. - wybudowanie sklepu GS i świetlicy wiejskiej z nową remizą OSP.

1992 r. - budowa siłami Społecznego Komitetu sieci telefonicznej we wsi.

1994r. - budowa przez mieszkańców plaży i kąpieliska.

1995r. - budowa szosy, kanalizacji deszczowej, chodników w centrum wsi.

1996r. - wykonanie centralnego ogrzewania w budynku szkoły oraz budowa przez mieszkańców pomostu nad jeziorem.

1998r. - budowa odcinka szosy i chodników na drodze do kościoła.

1999r. - mieszkańcy wykonali kapitalny remont drogi gruntowej do jeziora i szkoły.

1999r.- zajęcie l miejsca w gminnym konkursie „Wieś czysta i gospodarna”.

2000r. - budowa przez mieszkańców chodnika przy drodze powiatowej w centrum wsi oraz wykonanie trawników i rabat kwiatowych,

           - l miejsce w gminnym konkursie „Piękna Wieś”.

           - powstaje Karczma „Pod Wygodą”

           - rozbudowano sieć telekomunikacyjną.

           - wykonano asfaltowy odcinek drogi powiatowej.